Klimaat informatie over Schotland

Schotland maakt onderdeel uit van Groot-Brittannië dat verder bestaat uit Engeland, Wales en Noord Ierland. Op deze pagina beschrijven we het klimaat van Schotland.

Inleiding
Schotland wordt aan drie kanten door water omgeven en heeft daardoor een gematigd zeeklimaat met zachte winters en koele zomers. Zuidwestenwinden sturen voortdurend bewolking en neerslaggebieden over het land. In het zuidwesten van Schotland, op het eiland Arran is het vrij mild en groeien hier en daar palmbomen.

Geografie
Schotland is te verdelen in drie gebieden: het Zuid-Schots Bergland, het centrale laagland en de Schotse Hooglanden.

In het Zuid-Schots Bergland liggen heuvels en bergen tot 800 meter hoogte. Groene heuvels, bosrijke dalen en rivieren zijn kenmerkend voor het landschap. In het zuidwesten liggen de Galloway Hills waar bergen als de Merrick (843 m), de Criffel (569 m) en de Cairnsmore of Fleet bovenuit steken.

Het relatief vlakke centrale laagland wordt gevormd door vruchtbare valleien van en delta's van de rivieren Clyde, Forth en Tray. Op de meeste plaatsen komen de Central Lowlands niet boven de 122 meter hoogte uit. Hier zijn dan ook de steden Glasgow, Edinburgh en verschillende andere plaatsen te vinden.

De Schotse Hooglanden liggen voor een groot deel boven de 900 meter en bestaan uit verlaten veen- en heidehoogvlakten. Verder wisselen langgerekte dalen, diepe 'lochs' (meren) en bergtoppen elkaar af. De hooglanden worden doorsneden door de Great Glen Fault, een 150 kilometer lange breuklijn. Als een lint liggen hier in het kaarsrechte dal Loch Ness, Loch Lochy en Loch Linnhe. In dit deel van Schotland komen bergtoppen voor tot boven de 1300 meter met Ben Nevis (1343 meter) als hoogste berg van geheel Groot-Brittannië.

Tot Schotland behoren 186 bewoonde en ongeveer 600 onbewoonde eilanden, waarvan de meeste voor de noordelijke en westelijke kust liggen. De bekendste zijn de Hebriden voor de westkust en de Orkney-eilanden en de Shetlandeilanden voor de noordkust. De Shetlandeilanden liggen slechts zes graden ten zuiden van de poolcirkel.

Klimaat
In Schotland is het gemiddeld zo'n 8 graden. Voor een land dat zo noordelijk is gelegen mag dat een hoog jaargemiddelde worden genoemd. Schotland is constant onder invloed van de Warme Golfstroom die vanaf de Amerikaanse oostkust koers zet naar het Verenigd Koninkrijk. Naast de golfstroom staat er ook een zuidwestelijke stroming. Depressies trekken met grote regelmatig over het land en brengen vochtige zachte lucht met zich mee.

De jaartemperatuur in Schotland varieert van 9 graden aan de kusten in het zuiden, tot 7 graden in het verre noorden. In de bergen is het koeler. Zo is de gemiddelde jaartemperatuur op de top van Ben Nevis -0,3 graden.

Regenval in Schotland is sterk afhankelijk van de geografie. In de westelijke hooglanden valt jaarlijks 3000 millimeter neerslag. Elders in het land valt zo'n 800 millimeter. Edinburgh is zelfs een fractie droger dan De Bilt. Op de Schotse Hooglanden valt op 250 dagen per jaar wel neerslag. In het zuidoosten is dat afgenomen tot 175 dagen per jaar. Op 17 januari 1974 viel er in Sloy Main Adit (Loch Lomond) 238 millimeter neerslag. Dat was de grootste hoeveelheid ooit in 24 uur gemeten.

Schotland is bewolkter dan Engeland. Dit wordt vooral veroorzaakt door het hoger gelegen terrein en de passage van depressies. De somberste plaatsen moeten het met gemiddeld 1100 uur zon per jaar doen. De zonnigste plaatsen met 1400 uur zon.

Waaien kan het goed in Schotland en het zal niemand verbazen dat de westkust de meeste wind krijgt te verwerken. Ook in de hogere delen van het land kan het flink waaien en vooral op de bergtoppen komen hoge windsnelheden voor. In Schotland ontstaat soms ook in de lange valleien een zogenaamd tunneleffect, waardoor flinke windstoten schade veroorzaken.

Op de eilanden in het noorden en westen staat er op zo'n 30 dagen per jaar een windkracht 8 of hoger. De hoogste windstoot die op zeeniveau is gemeten kwam voor op 13 februari 1989. Toen schoot de windmeter in Fraserburgh uit tot 227 kilometer per uur.

Zomer
In de zomer varieert de temperatuur gemiddeld van 19 graden in Dundee aan de oostkust, tot 15,5 graden op de Hebriden (Stornoway). Echt warm wordt het niet in Schotland. Aan de noordkust op de Orkney eilanden is het eens 23,9 graden geweest. Maar dit was wel een uitzondering. Stornoway kent ook in zeer uitzonderlijke situaties dagen met een temperatuur van boven de 24 graden.

De hoogste temperaturen komen voor in het binnenland. In de lagere delen van het land, afgeschermd van de altijd aanwezige zeewind, loopt de temperatuur soms onder ideale weersomstandigheden flink op. Maar dan nog zijn temperaturen van boven de 30 graden zelfs in het zuiden van Schotland zeer uitzonderlijk. Op 9 augustus 2003, toen in heel Europa de zomer een extreem hete periode beleefde, steeg in Greycrook de temperatuur tot 32,9 graden.

Onweer komt niet zo vaak voor. In het oosten aan de kust onweert het op gemiddeld drie dagen per jaar. In het zuiden onweert het op negen dagen per jaar.

Winter
Door de aanwezigheid van de zee blijven de temperaturen in de winter gematigd. Overdag is het zo'n 5 tot 7 graden, 's nachts 0 tot -1 graad gemiddeld. Omdat het zeewater van de Noordzee koeler is dan het oceaanwater is de westkust iets warmer dan de oostkust.

Net als in Wales en Engeland kan in de winter door föhneffect de temperatuur achter een berg of een heuvel oplopen tot 15 graden.

Voor een echte koude nacht moet sprake zijn van stralingsvorst. Een sneeuwdek, een heldere hemel en de afwezigheid van wind zijn de ideale omstandigheden voor extreem lage temperaturen. Het was onder dit soort omstandigheden op 10 januari 1982 dat in Braemare (Aberdeenshire) de temperatuur daalde tot -27,2 graden. Op 30 december 1995 werd deze temperatuur bijna geëvenaard in Altnaharra op de Schotse Hooglanden. Toen daalde de temperatuur tot -27,0 graden. In het kustgebied wordt het niet zo koud. In Lerwick (Shetland) is het in de periode 1961 tot 1990 slechts één keer -8 graden geweest.

Sneeuw valt er in Schotland op een groot aantal dagen. Aan de westkust wordt het verschijnsel op 20 dagen per jaar waargenomen. In het hogere deel van de Schotse Hooglanden, Cairngorm sneeuwt het op 100 dagen per jaar. Ook op de hoogste bergtoppen valt op 100 dagen per jaar sneeuw. Aan de westkust zijn er jaarlijks gemiddeld 10 sneeuwdekdagen. Aan de noordoostkust neemt dit aantal toe tot 25 dagen.

Op de bergtoppen ligt 50 dagen per jaar een sneeuwdek en op de top van Ben Nevis blijft de sneeuw zo'n 200 dagen per jaar liggen. Door de harde wind waait de sneeuw vaak op. Hierdoor ontstaan makkelijk sneeuwduinen, die vaak langer blijven liggen.

In Schotland is het regelmatig mistig. Vooral in het westen als laaghangende bewolking de hogere heuvels en bergen bereikt is het mistig. Deze mist gaat vaak gepaard met motregen. Stralingsmist ontstaat meer in de lagere delen van het binnenland. Aan de oostkust drijft nog wel eens zeemist binnen.

Weerlinks:
Het klimaat van Wales
Het klimaat van Ierland
Het klimaat van Engeland
Het klimaat van IJsland
Het klimaat van Noorwegen

Foto's: Jos Magdelyns