07-03-2013 Het project iSPEX is officieel begonnen

Het opzetstukje dat een meetinstrument maakt van een smartphone.

 Het iSPEX-opzetstukje en de bijbehorende app maken van een smartphone een wetenschappelijk instrument om stof in de atmosfeer te meten. Door de telefoon met iSPEX te richten op een stuk heldere hemel kan fijnstof worden gemeten. Door een foto te maken, worden de metingen vastgelegd. Deze metingen worden bij het KNMI centraal verzameld en verwerkt zodat er een fijnstofkaart van Nederland kan worden gemaakt.

De meetgegevens kunnen een beetje helpen om de gezondheidsrisico’s van fijnstof beter te onderzoeken. Het is echter waardevoller voor klimaatonderzoek, voor het bepalen van de invloed van aerosol. De metingen die gemaakt zijn met de iSPEX-en, worden vergeleken met de officiële fijnstofmetingen van het RIVM. Het RIVM meet fijnstof met het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit en bij de KNMI-meetmast in Cabauw. Daar meten ook TNO en ECN aan fijnstof en ECN aan broeikasgassen. Het doel van het iSPEX-experiment is om de nauwkeurigheid van massale metingen via citizen science vast te stellen en te bekijken hoe deze in wetenschappelijk onderzoek kunnen worden gebruikt.
De meting kan alleen goed geschieden bij een vrijwel wolkenloze hemel met weinig tot geen cirrus.

De fijnstofgehaltes aan de grond blijven ongewis met de meting, aangezien over het hele pad in de atmosfeer verstrooiing door fijn stof plaats vindt. Daarom zal het nooit de gezondheidsrelevante metingen van het RIVM die dagelijks via het landelijk meetnet geschieden kunnen vervangen, dus ook niet op de spaarzame wolkenvrije dagen.

Academische jaarprijs
Het iSPEX project heeft in oktober 2012 de Academische Jaarprijs gewonnen. Het is een initiatief van Universiteit Leiden - NOVA (Nederlandse Onderzoeksschool voor Astronomie), het Nederlands Instituut voor Ruimteonderzoek (SRON), het RIVM en het KNMI. Sindsdien is het iSPEX-opzetstukje uitvoerig getest en verder doorontwikkeld. De massaproductie van 10.000 ‘iSPEX’en’ wordt nu opgestart en de ontwikkeling van de bijbehorende app is afgerond. De iSPEX is gebaseerd op de SPEX-techniek (Spectropolarimeter for Planetary EXploration) uit de ruimtevaart en ontwikkeld door de iSPEX partnerinstituten voor nauwkeurige metingen aan fijnstof vanaf satellieten en grondstations.

Bestellen
Het iSPEX-opzetstukje is voor € 2,50 te bestellen via de website van het Longfonds, voorheen Astma Fonds. De bijbehorende gratis app houdt deelnemers op de hoogte over de datum van het meetmoment: bij helder, zonnig weer ergens in de loop van mei of juni dit jaar. De app begeleidt de deelnemer bij de meting en biedt andere extra’s zoals de mogelijkheid om zelf experimenten uit te voeren met lamplicht.

Bronnen: diverse,  o.a. KNMI Longfonds RIVM.