Klimaat informatie over Oost-Canada
Inleiding
Nederland kent vaak langdurig, saai weer, met name in de winter. Wekenlang trekken wolkenvelden over, druilt de motregen uit de lucht en is de temperatuur gelijkmatig. Op dezelfde breedtegraad ligt Ierland. Daar is het klimaat nog gelijkmatiger dan bij ons.
Hoe anders gaat het er aan de andere kant van de Atlantische Oceaan aan toe! De Canadese staat Quebec ligt op dezelfde breedtegraden als de Benelux en Denemarken, maar kent een op zijn zachtst gezegd zeer interessant klimaat met vooral in de winter talrijke uitschieters, zowel naar boven als naar beneden. Het weer kan daar met name in de winter van dag tot dag zeer sterk wisselen. Hetzelfde geldt voor het weer in New Foundland/Labrador, ondanks de ligging aan zee. Felle koude-invallen wisselen kortdurende dooiperiodes af. Vrijwel altijd gaat dit gepaard met zware sneeuwval, ijzel en een harde wind.
Geografie
Quebec ligt in het oosten van Canada, ten noorden van New York, ten zuidoosten van Groenland en grenst aan de Hudsonbaai. Ten oosten hiervan, aan zee ligt de staat New Foundland, dat voor een deel uit vasteland bestaat en ook het eiland New Foundland omvat. Het hele gebied bestaat uit heuvel- en middelhoog bergland, dat duidelijk in het verleden door ijskappen en gletsjers is gevormd. 
Een belangrijke stad is St. Johns, gelegen op het laatstgenoemde eiland. Scheepvaart is mogelijk via de St. Lawrencerivier, waaraan ook de belangrijke steden Quebec en Montreal liggen. In de winter ligt op de St. Lawrencerivier te veel ijs om de steden per zeeschip bereikbaar te maken.
Het zeegebied, oost van het gebied is het trefpunt van twee zeestromen - enerzijds de warme golfstroom, anderzijds de koude Labradorstroom. Ten oosten van New Foundland komen hierdoor over geringe afstand enorm grote verschillen in zeewatertemperatuur voor. In het late najaar kan het zeewater in de warme golfstroom nog wel 18 graden zijn, maar enkele honderden kilometers naar het noorden slechts 2 graden in de koude golfstroom.
Klimaat
Het zeer koude noorden
De grote verschillen over korte afstand in temperatuur en klimaat zijn verantwoordelijk voor het vaak sterk wisselende weerbeeld in het gebied. Tijdens de zomermaanden valt het allemaal nog wel mee. Het kan - zeker landinwaarts - in de zomer nog vrij warm worden. In de kustgebieden komt er in dit seizoen veel mist voor. Aan de kust blijft het in het algemeen tamelijk koel, dankzij de aanwezigheid van de koude Labradorstroom.
In het noorden van Quebec, rond 58-60 graden NB, heerst een toendraklimaat. In de zomer komt de gemiddelde maximumtemperatuur tot circa 15 graden, maar in de winter is ongeveer 20 graden onder nul de gemiddelde maximumtemperatuur. Tijdens de nachten is een minimumtemperatuur van 30 graden of meer onder nul heel gebruikelijk. Midden in de zomer is de gemiddelde minimumtemperatuur rond of iets boven de vijf graden. De meeste neerslag valt in de zomer, bijna net zo veel als bij ons, maar in de winter, wanneer de lucht maar weinig vocht kan bevatten, vallen slechts enkele tientallen millimeters; vrijwel uitsluitend in de vorm van sneeuw.
De jaarsom bedraagt 400 - 500 mm. Ten noorden van de in de winter dichtgevroren Hudsonbaai is de gemiddelde maximumtemperatuur in januari overigens tegen of rond de -30 graden, terwijl een minimumtemperatuur van bijna -40 graden eerder regel dan uitzondering is. Niet zelden weet deze extreem koude lucht met een krachtige noordweststroming tot ver naar het zuiden door te dringen.
De kustgebieden
Meer naar het zuiden, bijvoorbeeld in Goose Bay, nabij de kust, op dezelfde breedtegraad als ons eigen Eelde is nog steeds sprake van een bar klimaat. In de hoogzomer wordt het ongeveer even warm als bij ons, maar in de wintermaanden is de gemiddelde maximumtemperatuur ruim tien graden onder nul. 's Nachts vriest het daar regelmatig een graad of 30, met een gemiddelde van ruim 20 graden onder nul.
De neerslag is wat meer dan bij ons. In de winter vallen daar grote hoeveelheden sneeuw. St. Johns ligt op het uiterste oostpuntje van New Foundland, op dezelfde breedtegraad als Brest. In Nederland zijn we meestal niet gecharmeerd van het klimaat van Vlissingen, maar op St. Johns heersen in de winter eveneens barre omstandigheden. Ondanks de ligging aan zee heerst een extreem landklimaat (Köppen:Dfb). Er valt bijna tweemaal zo veel neerslag als in Nederland, ook in de winter en grotendeels in de vorm van sneeuw of regen, waarbij ijzel optreedt.
Tijdens de korte, koele zomers (enkele graden koeler dan bij ons, in juli is de gemiddelde maximumtemperatuur 20.2 graden) komt veel mist voor, maar ook in de winter. Dankzij de activiteit van de beruchte IJslanddepressie waait het vaak hard. Wat verder op de oceaan komen tijdens het winterseizoen regelmatig golven voor van meer dan 15 meter hoogte, veroorzaakt door soms orkaanwinden. Kortdurende dooiperioden in de winter worden afgewisseld door perioden met strenge vrieskoude. In februari is de gemiddelde minimumtemperatuur -8.7 en de maximumtemperatuur -1.4 graden.
Kou-invallen en blizzards
Langstrekkende depressies veroorzaken grote weersverschillen. Is het geen randstoring van het IJslandlaag, dan is het wel een lagedrukgebied dat met de warme Golfstroom mee naar het noordoosten trekt. Aan de voorzijde van zo'n lagedrukgebied draait de wind tijdelijk naar het oosten of zuidoosten en komt het kustgebied van New Foundland vaak korte tijd in de dooi, hetgeen eigenlijk altijd wel gepaard gaat met ijzel.
Op wat grotere hoogte dringt de warme, van oorsprong subtropische lucht meestal vrij ver het continent op, maar aan de grond lukt dit slecht. Zodra het lagedrukgebied verder trekt, draait de wind naar het noordwesten en stroomt er zeer koude, arctische lucht vanuit het poolgebied naar het zuidwesten, welke boven land niet wordt aangewarmd. Zelfs aan de kust komen dan nog wel temperaturen van meer dan 20 graden onder nul voor. Zo'n overgang van bijvoorbeeld +10 naar -20 graden kan gemakkelijk binnen een dag plaatsvinden. Het met grote snelheid binnenvallen van de koude lucht gaat gewoonlijk gepaard met hevige sneeuwstormen, die blizzards worden genoemd.
Er vallen dan soms vele tientallen centimeters sneeuw, terwijl de gevallen sneeuw tot vele meters hoog kan opwaaien. Boven zee ontstaan dan veel sneeuwbuien, die in dat gebied "snow flurries" worden genoemd. Korte felle buien met een vlagerige wind. De mist, die in het gebied veel voorkomt is overigens ook een verhaal apart. Strijkt warme lucht over koud zeewater van de koude stroom, of over het ijskoude land, dan ontstaat al snel mist, die ondanks een krachtige wind kan blijven bestaan.
Een andere mistsoort, die boven het zeegebied veel voorkomt, heet arctische zeerook. Koude lucht, die vanuit het noordwesten boven de koude stroom uiteindelijk boven het warme zeewater van de uitlopers van de Golfstroom terechtkomt, raakt dan oververzadigd, waarbij condensatie optreedt. Mede dankzij de grote windsnelheden kan deze mistlaag een dikte van meerdere meters bereiken. Het verschijnsel komt er erg veel voor. De zeeën rond New Foundland zijn berucht om hun mist, die voor de scheepvaart extra gevaarlijk is, omdat in het gebied ook ijsbergen kunnen rondzwerven. Als de mist ontstaat bij zeer lage temperaturen spreekt men van ijsmist.
Vaak wordt de noorden- tot noordwestenwind nog versterkt door de aanwezigheid van een krachtig hogedrukgebied dat zich in de winter gewoonlijk boven het Canadese vasteland ophoudt.
IJzelrampen zoals in maart 1987 bij ons, zijn in het gebied heel gebruikelijk en komen bijna elk jaar wel voor. Vorig jaar nog regende het bij vriezend weer dagenlang achtereen tot ver in het binnenland. Normaliter valt de neerslag ver het binnenland in als sneeuw, maar dankzij een veel te warme bovenlucht nu als regen. Omdat het aan de grond bij een krachtige wind 5 tot 15 graden vroor, is er weinig verbeeldingskracht nodig om te bedenken wat dat aanrichtte. In het gebied noemt men een dergelijk verschijnsel een "ice-storm".
Het gebied rond de St. Lawrence
Montreal is zo'n plaats ver in het binnenland, aan de St. Lawrencerivier. De plaats ligt op 45 graden NB. Er is nauwelijks invloed meer van zee, waardoor er in de zomer geprofiteerd kan worden van de al vrij zuidelijke ligging. De zomers zijn aanmerkelijk warmer dan bij ons met een gemiddelde maximum temperatuur van 26.4 graden in juli.
Ook in Montreal kent men dan ook sappige onweersbuien. Er valt ongeveer 20 procent meer neerslag dan in Nederland, met de nadruk op het tweede halfjaar. In het najaar daalt de gemiddelde temperatuur snel. In januari is deze -5.4 graden en een gemiddelde minimumtemperatuur van -12.4 graden. Temperaturen tot 30 graden onder nul zijn daar echter zeker niet uitzonderlijk, evenals een sneeuwdek van meer dan een halve meter gedurende lange tijd.
Storingen trekken soms in een westelijke stroming over Canada oostwaarts. Deze brengen dan in de meer zuidelijke regionen tijdelijk verzachting, alhoewel dat relatief is. Vaak blijft het gewoon vriezen. Ook in een warme sector blijft de temperatuur in het binnenland vaak beneden nul. Neerslag, die valt bij temperaturen van pakweg 15 graden onder nul bestaat voornamelijk uit kleine ijskristallen, poolsneeuw of ijsnaaldjes. Meer naar de monding van de St. Lawrence, Sept Isles, toch nog op 50 graden NB, wordt het duidelijk kouder, met in de winter een gemiddelde temperatuur van -20 graden, een maximum van -9, terwijl de gemiddelde maximumtempratuur in de zomer krap 20 graden is.
Weerlinks: