De watersnood van Rozenburg

Door Wil Goos

In dit artikel wil ik ingaan op het extreme weer van 13 tot 15 september 1998 en hoe ik dit als weeramateur heb ervaren.

Even een woord vooraf. Ik neem "officieel'' waar vanaf 1 december 1975. Ik hou van extreme situaties en dan speciaal zware neerslag. Vanaf het begin van mijn waarnemingen stond mijn etmaalrecord op 61,7 mm gemeten op 23 augustus 1977 tussen 08.00 en 08.00, gemeten met een glazen regenmeter. Na 1985 heb ik geen etmaalsommen meer boven de 50 mm kunnen noteren. Vanaf 1986 heb ik een Hellman regenmeter.

Mijn grootste wens is altijd geweest om een keer een etmaalhoeveelheid van meer dan 70 mm te meten. Heel concreet werd deze wens in juli 1987 toen op veel plaatsen, ook hier dicht in de buurt, zeer grote hoeveelheden neerslag vielen. Ik bleef toen steken op 44,5 mm. Ook op 3 september van dit jaar vielen in Zuid-Holland plaatselijk sommen boven de 70 mm, alleen niet hier. Mijn "wens" zou echter sneller in vervulling gaan dan ik tot dan toe kon vermoeden.

Verslag van 13-15 september 1998
Zaterdag 12 september gaf een onverwacht zonnige middag. Het was zelfs mogelijk in de tuin te zitten. Vanaf 15.00 werd in het westen een band cirrus zichtbaar. Langzaam kwam deze band naderbij. Na 18.00 betrok de lucht verder met o.a. altostratus en werd duidelijk dat een buiengebied naderde.

Om 19.30 vielen de eerste druppels. Het stelde nog niet veel voor. Even later werd in het westen een arcus zichtbaar. Tegen 20.00 zette matige tot zware regen in. Toch had ik de indruk dat de activiteit van de buien afnam. Tot 22.30 regende het met wisselende intensiteit. Er viel in totaal 5 mm. Toen werd het droog.

Later in de nacht werd ik wakker van verwijderd onweer. Tussen 03.30 en 07.30 hoorde ik steeds onweer en af en toe regende het. Het zette echter nog niet echt door. Even na 07.00 viel een korte zware bui afgesloten met een daverende onweersslag. Ik besloot om 08.00 af te tappen. Normaal doe ik dit niet maar ik had een voorgevoel van veel regen. Ik tapte 11.4 mm af sinds de vorige avond 8 uur.

Het werd even droog maar de lucht bleef in het westen zeer dreigend. Vanaf 09.00 naderde een nieuwe bui uit het westen tot noordwesten. Tot 11.00 viel hieruit 6 mm. Even dacht ik dat het met de neerslag 'uit de hand' zou lopen maar dat viel mee. Weer werd het droog, al bleef het bewolkt en wederom in het westen tot noordwesten zeer donker. Om 12.00 keek ik naar de radarbeelden van het KNMI. De hele Noordzee zat vol matige / zware neerslag. Dat beloofde wat. Even na 12.30 begon het inderdaad te regenen met een buiig karakter bij een matige zuidwestenwind. Af en toe viel zware neerslag, met name tussen 16.00 en 16.30. De wind viel bijna weg. Om precies 16.30 draaide de wind naar het noordwesten en nam zeer snel toe tot stormkracht! De wind loeide ineens om het huis en rukte aan de nog dicht bebladerde bomen. Ik vermoedde al direct dat er schade zou ontstaan.

Inmiddels was het bijna droog geworden. Vanaf de vorige avond was er 29.0 mm gevallen. Eigenlijk vond ik het jammer dat het bijna droog werd. Wanneer zet het hier nu eens echt door, dacht ik nog. Tot 17.30 waaide het stug door met zeer zware windstoten. De zon die heel even door altostratus zichtbaar werd was weer verdwenen en de neerslag nam in intensiteit toe.

Eerste schade zichtbaar
Toch om half 7 weer even droog. Snel erop uit getrokken. En ja hoor, veel schade aan met name populieren en ook enkele ontwortelde exemplaren. Aan de waterkant gekomen woei ik haast om. Wat een wind. Veel populieren waren aan de windzijde haast al hun blad kwijt. Het water was woest met zware schuimkoppen. Snel weer terug want er kwam opnieuw een bui aan. Na 19.00 behoorlijk wat regen uit buien. In het noordoosten werd het tegen 20.00 wel lichter terwijl het hier toch doorregende. De opklaringen boven het noorden van Zuid-Holland waren kennelijk niet zo ver weg (om 20.00 gaf Schiphol door: licht bewolkt, noord 2 en 8 graden). Ik zelf noteerde om 20.00 lichte regen, stormachtige noordnoordwestenwind en 37.4 mm neerslag als etmaal aftapping. De lichte plek in het noordoosten trok weg en de regen werd nu meer continu. De wind bleef maar doorgaan al werd het af en toe iets minder.

Om 21.45 was er 9 mm gevallen terwijl de regenintensiteit weer toenam. Op de radarbeelden was duidelijk te zien dat de neerslag evenwijdig aan de kust naar het zuiden trok om bij Den Haag het land op te komen. Om 23.45 was de hoeveelheid opgelopen tot 22.6 mm. Ik werd er onrustig van omdat ik vanaf 's morgens 08.00 nu al 48.6 mm had opgevangen.

Het bleef maar regenen. Tussen 00.00 en 02.30 liep het echt uit de hand; matige tot zware regen met af en toe heuse wolkbreuken met zeer dikke druppels. Ik kon niet slapen en liep steeds naar de regenmeter in een tuin die om 02.00 onder een laag water van 5 cm stond. Ik schepte mijn klompen over maar dat deerde niet. Ik moest en zou meten. Steeds weer 10-20 mm erbij. Tijdens de zwaarste regen nam de wind sterk af en draaide soms naar noordoost! Af en toe kreeg ik het gewoon benauwd. Het kan toch niet zo blijven regenen.

Een merkwaardig gevoel maakte zich van mij meester. Enerzijds genoot ik van de zware regen, anderzijds dacht ik aan de schade die er, misschien niet bij mij maar wel bij anderen, zou ontstaan. Om 02.30, toen het water bijna mijn keuken in begon te stromen, werd het droog. Vanaf 20.00 was er 79 mm gevallen en vanaf 08.00 105!

Rond half 4 passeerde nog een buienlijntje met verwijderd onweer en nog wat regen. Toen werd het echt droog. Om 06.00 ging de wekker. Ik had die nacht drie kwartier geslapen.
Buiten was het helder en bijna windstil bij 9 graden. De etmaalhoeveelheid tussen 08.00 en 08.00 kon worden vastgesteld op 105.9 mm. Tussen 07.00 en 07.00 ongeveer 110 mm!

Volkstuinen onder water
Toen het licht werd zag ik het volkstuinencomplex voor mijn huis half onder water staan. De sloten waren 80-100 cm omhoog gekomen. Naar Rotterdam toe reizend met de trein zag ik dat de weilanden tussen Maassluis en Vlaardingen waren veranderd in meren.

Intussen betrok de lucht vanuit het noordwesten opnieuw en even na 07.30 vielen de eerste buien. Dit ging de hele dag door al waren de hoeveelheden niet meer zo groot. Later op de dag werd de neerslag weer gelijkmatiger. Licht van karakter maar na 17.30 met stevige buien erbij. Thuis gekomen om 18.00 was er overdag 15 mm bij gevallen. Etmaalsom tot dan 95.2 mm. Uiteindelijk om 20.00 99.5 mm. Het half uur ervoor viel er bijna niets, kort na 20.00 3 mm…. En weer die wind.

In de avond bleef het regenen, maar overwegend licht. Toch werd ik in de nacht wakker van nieuwe plensregens. De tuin begon wederom onder water te lopen. De zware regen duurde echter minder lang. Om 08.00 was er in 12 uur tijd weer 22.7 mm bij gevallen. Dinsdag 15 september overdag bleef het droog.

Vanaf zaterdagavond 12 september vijf voor acht was er 160.1 mm gevallen. Etmaalsommen 37.4, 99.5 en 23.0 mm. Heel september leverde 256.0 mm op.