Tropenjaren
De uitdrukking komt uit de koloniale tijd. Uitgezondenen naar bijvoorbeeld Nederlands-Indië mochten ieder jaar dat zij daar werkten dubbel tellen voor hun pensioen en onderscheidingen [1]. De uitdrukking wordt nog wel gebruikt om aan te geven dat iemand een jaar achter de rug heeft dat wel erg zwaar was”.
Oorspronkelijk had zo’n tropenjaar’ dus positieve kanten. Even doorbijten en je werd ‘vorstelijk’ beloond. Tegenwoordig wordt de term door jonge ouders specifiek gebruikt voor de eerste, zware jaren van de opvoeding. Onder het mom van “je krijgt er zoveel voor terug”. In het algemeen verwijst ‘tropenjaar’ ook naar een zware periode die overigens helemaal geen jaar hoeft te duren.
Op weerkundig vlak beleven we in Nederland ook letterlijk tropenjaren. De zomers lijken steeds warmer te worden. In de zomer van de 2018 maakten we een langdurige hittegolf mee. Een jaar later gebeurde iets dat onmogelijk werd geacht: een hittepiek met 40-plussers op meerdere plekken in Zuid- en Oost-Nederland. Ook de zomer van twintig pakt uiteindelijk flink uit: na een warme juni- en een relatief koele julimaand zijn we in augustus in een hittegolf beland die behoorlijk intens lijkt te worden.
Hittegolven zijn bepaald niet standaard. Vanaf 1901 registreerde De Bilt er 29 (inclusief de lopende) op het KNMI zelf; 7 stuks tot en met 1948, 22 stuks daarna.
Van 1949 tot en met 1974 kwam het bij het KNMI tot geen enkele hittegolf (!). De laatste 20 jaar kwamen 14 hittegolven voor (inclusief de huidige); 2018 en 2019 namen daar samen al 4 van voor hun rekening. Ook dit soort gegevens drukt ons met de neus op het feit dat ons klimaat opwarmt.
Werkend in het groen, altijd buiten, voelen dit soort tropenjaren ook echt als tropenjaren. Sinds twee jaar hanteren we een tropenrooster, zeg maar om te voorkomen dat we geroosterd worden. Vroeger beginnen om te profiteren van de relatieve koelte van de ochtend en stoppen voordat het echt (te) heet wordt. Zelfs dan kan het zwaar worden en moeilijk om het vol te houden. Lontjes van oververhitte medewerkers kunnen nog korter worden, met explosieve confrontaties tot gevolg.
Je zou het, met een verouderde uitdrukking, ‘tropenkolder’ kunnen noemen. Dit soort van tropenjaren tellen helaas niet dubbel zoals in die ‘goeie ouwe tijd’ van het kolonialisme, maar ‘gevarentoeslag’ zou af en toe niet misstaan.
Uiteindelijk onderga ik dit alles met twee petten op. Als weeramateur vind ik dit waanzinnig interessant. Als meewerkend voorman in het groen, verantwoordelijk voor de uitvoering van het werk, maar ook mijn eigen welzijn / welbevinden en dat van mijn medewerkers / collega’s vind ik de situatie vooral waanzinnig.
Dick Bravenboer.
[1] Bron: Wikipedia