Winden aan de Middellandse Zee

Ten zuiden zijn deze lagedrukgebieden minder aanwezig en waaien voornamelijk winden die zijn gebonden aan de regio. De combinatie van hoge bergketens, grote zeeoppervlaktes en de Sahara zijn rond de Middellandse Zee reden voor een grote variëteit aan winden die dagenlang aanhouden. Vooral de hoge bergketens hebben een belangrijk aandeel hier in.



De winden die rond de Middellandse Zee waaien onderscheiden we in twee hoofdsoorten. De eerste zijn de warme winden uit de Sahara en de tweede zijn de verschillende koele bergwinden. De winden krijgen vaak een lokale naam, maar zijn doorgaans bijna hetzelfde.

Warme woestijnwind

Sirocco
De Sirocco is een zuidelijke wind, die ontstaat doordat een lagedrukgebied boven de Middellandse Zee naar het oosten trekt. De depressie heeft een aanzuigende werking op lucht uit een groot gebied van de Noordelijke Sahara.

De hete warme lucht die ongeveer tien graden warmer is dan normaal, trekt naar het noorden en bereikt de zee. Daar kan het de Middellandse Zee oversteken en de Adriatische kust bereiken. Samen met het frontensysteem van de depressie ontstaan hier stormachtige winden en hevige regenval.

De Sirocco is bekend vanwege de gevolgen voor de mensen. Zolang de wind droog is hebben de mensen hooguit slaapproblemen door de nachtelijke hitte. Maar zodra de wind het water van de Middellandse Zee is overgestoken, is deze klam en vochtig geworden. Dit veroorzaakt bij mensen sloomheid of migraine. Ook mentaal zijn de mensen een stuk minder in dit soort dagen.

 De Sirocco voert ook zand mee, dat met regen omlaag komt. In ons land wordt deze Saharazand soms waargenomen.

In het zuiden van de Middellandse
Zee, in Libië en Egypte brengt de Sirocco/Khamsin zandstormen met zich mee.

De Sirocco komt het hele jaar voor, maar heeft een voorkeur voor februari tot en met juni. Alle landen hebben een eigen naam voor deze warme woestijnwind.

Ghibli (Libië)
In voor- en najaar waait af en toe de Ghibli in Libië. Het is een hete droge zuidelijke Sahara-wind die vergelijkbaar is met de Sirocco. De wind voert zand en stof mee, waardoor de lucht roodbruin kleurt en het zicht daalt tot minder dan dertig meter. Omdat Libië vrijwel geen natuurlijke barrières heeft bereikt de wind het hele land. Als de Ghibli de Middellandse Zee bereikt loopt de temperatuur snel op en daalt de luchtvochtigheid binnen enkele uren.

Een stijging van 40 naar 50 graden Celsius en een luchtvochtigheid van 80 naar 10 procent is mogelijk. De Ghibli waait vooral in mei, juni en oktober en duurt één tot vier dagen. Het openbare leven ligt zo goed als stil tijdens het waaien van de Ghibli. De Ghibli hangt samen met het passeren van depressie op de Middellandse Zee. De aanzuigende werking van deze Middellandse Zee depressies is doorgaans de oorzaak van de krachtige wind. De Ghibli is daarom voorspelbaar.

Chamsin Khamsin (Egypte)
Dit is een warme woestijnwind die verzengende hitte aanvoert uit het zuidwesten van Egypte. De wind verplaatst zich richting Middellandse Zee en komt voor tussen februari en mei. De naam Chamsin Khamsin betekent vijftig in het Arabisch en duidt op de mogelijke periode dat de wind kan voorkomen. Deze wind hangt samen met depressies boven de Middellandse Zee.


Koude valwind

Mistral
De Mistral is een koude noordelijke valwind in Zuid-Frankrijk die een hoge windsnelheid heeft en soms in de winter temperaturen tot onder nul brengt naar de Franse Riviera. De lucht komt vanuit het Centraal Massief, is droog en zorgt voor heldere luchten. De Mistral ontstaat wanneer koude uit de poolstreken afkomstige lucht ver zuidwaarts Europa in trekt. De lucht trekt langs de Alpen en boven het warmere zeewater van de Golf van Genua ontstaat een actieve depressie. Deze depressie versterkt het heersende windveld en het Rhônedal fungeert als een soort windtunnel, waardoor de windkracht soms oploopt tot windkracht 10.

Vooral in de winter kan de temperatuur behoorlijk dalen. Op zee gaan bij het uitbreken van een Mistral de golven plotseling hevig tekeer. Omdat boven zee contact wordt gemaakt met het warme zeewater, ontstaan hier vooral verder op zee nieuwe buien. Gemiddeld waait de Mistral vier dagen lang onafgebroken. Ook 's nachts kan de Mistral flink blijven doorbulderen. De wind verplaatst veel stof en maakt mensen en dieren zenuwachtig. Sommigen worden door de wind ontregeld.

Bora
De Bora is een valwind die voorkomt in het noorden van de Adriatische zee. Deze noordoostenwind lijkt veel op de Mistral en bereikt regelmatig stormkracht. De Bora is verraderlijk omdat deze vaak zonder aankondiging vooraf opsteekt. Voor het noordoosten van Italië en Kroatië hebben te maken met deze wind.

De Tramontana
De Tramontana is een droge noordoostenwind die vooral in de winter waait in Italië. Vooral aan de westkust van Italië en het noorden van Corsica is deze aanwezig. Het is een frisse valwind. De lucht wordt aangevoerd uit de Alpen en de Apennijnen.

Deze wind hangt samen met een depressie boven de Adriatische zee en een hogedrukgebied ten oosten van Spanje. De wind kan soms een windkracht 8 halen en is vooral sterk aanwezig vlak voor zonsopkomst. In de middag zakt de windsnelheid naar windkracht 4. Een andere naam voor deze wind is Garigliano. In Griekenland waait een vergelijkbare wind, Verdarro genaamd.

Andere lokale winden

Meltemi (Etesische wind)
Deze wind ontstaat in de zomer boven de Egeïsche Zee. Het is een harde wind die over de Griekse eilanden waait. Vaak wordt windkracht 7 of 8 gehaald. In Turkije staat deze wind bekend als Meltemi en in Griekenland als Etesische wind. Boven de Egeïsche Zee heeft de wind zomers een noordelijke windcomponent. Dit wordt veroorzaakt door drie verschillende gebeurtenissen:

• De invloed van een diep lagedrukgebied boven Noord India dat de moesson veroorzaakt in Azië. Een uitloper strekt zich uit tot Italië, doordat boven de Sahara een atmosferische depressie ontwikkelt.

• Versterking van het Azorenhogedrukgebied dat haar invloed ver oostelijk uitgebreid. Dit gebeurt vooral in de zomer.

• Versterking van het windveld in de Egeïsche Zee door de warmte van Turkije. Hier ontstaat een klein thermisch lagedrukgebied. Deze laatste is vooral belangrijk voor het ontstaan van de wind.

Deze wind zorgt voor droog en een goed weertype. De grootste hitte wordt hierdoor getemperd. De wind waait van mei tot september en gaat 's nachts liggen. Vooral langs de kust waar de aflandige wind uit de heuvels en bergen van Griekenland de zee bereikt kan turbulentie ontstaan.

Foto: Zware bosbranden boven Samos in de zomer van 2000 maken de Etesische wind zichtbaar. Het toeristische gebied van Midden-Kreta is bedekt met rook.

Gregale
Een sterke noordoostenwind in het midden en westen van de Middellandse Zee. Deze waait vooral in het winterseizoen en voert buien aan. De wind hangt vaak samen met een koudeput waardoor grote onstabiliteit optreedt. De buien gaan soms samen met hagel. Deze wind duurt meestel enkele dagen, maar soms bijna een week. Andere namen zijn Euroclydon, Euraquilo en Grigale.

Libeccio
Dit is een west tot zuidwestenwind die vooral in het noorden van Corsica voorkomt. Het hele jaar kan deze wind aanwezig zijn. Deze wind veroorzaakt flinke golven. In de zomer is deze wind vrij vaak aanwezig, maar in de winter wordt deze afgewisseld door de Tramontana.

Marin
Een sterke zuidoostenwind in de Golf van Lion. Deze wind is na de Mistral de belangrijkste wind in de regio. Het is een warme vochtige wind, die bewolkt weer geeft. Vaak gaat deze samen met regen en hoort bij depressies in Zuid Frankrijk of Noord Spanje.

Levante
Een oostelijke tot noordoostelijke wind in de straat van Gibraltar, tussen Spanje en Marokko. Het is een zwakke tot matige wind met een hoog vochtgehalte. Maar in de lente en herfst haalt deze wind stormkracht. De wind ontstaat door een hogedrukgebied boven Europa en een lagedrukgebied bij de kust van Algerije.

Vaak is de hemel bewolkt en mistig en soms regent het. Deze wind komt het hele jaar door voor, maar meestal van juli tot oktober. Ook in maart wil deze wind nog wel eens opsteken. Zelden komt deze wind tot stormkracht. Lokale winden in de Straat van Gibraltar worden versterkt door het "windtunneleffect''.

Vendavale
Een zuidwestelijke wind in de straat van Gibraltar, tussen Spanje en Marokko. Het is meestal een sterke wind die samenhangt met actieve depressies. Deze wind komt voor in de late herfst en vroege lente. Vooraf wordt deze wind geïntroduceerd door buienlijnen met onweersactiviteit. Lokale winden in de Straat van Gibraltar worden versterkt door het "windtunneleffect''.

Maestro
Deze wind geeft een noordwestenwind in de buurt van de Adriatische Zee, wanneer boven de Balkan een lagedrukgebied ligt. Deze wind is een frisse wind met rustig weer en lichte bewolking.