Klimaat informatie over Brazilië

Inleiding
Brazilië ligt in de tropen. Dat betekent dat de Intertropische Convergentiezone de dienst uitmaakt. Deze band met regen schuift jaarlijks van noord naar zuid en andersom en bepaalt de regentijd. In het zuiden neemt de invloed van de zuidoostpassaat toe. De droge tijd duurt hier langer. In het uiterste zuiden daalt soms de temperatuur tot onder het vriespunt en is sneeuw mogelijk.

Geografie
Brazilië is 240 keer zo groot als Nederland en het vijfde land van de wereld. 47 procent van het Zuid-Amerikaanse continent maakt deel uit van Brazilië.

In het noorden van het land loopt de Evenaar. Het gedeelte erboven ligt dus op het noordelijk halfrond en bereikt zelfs de 5 graden noorderbreedte. Het zuidelijke puntje komt bijna tot 34 graden zuiderbreedte.

Brazilië heeft een landgrens van 14700 kilometer met Argentinië, Bolivia, Colombia, Venezuela en een aantal andere landen. De kust heeft een lengte van 7920 kilometer.

Kaap São Roque, aan de noordoostkust van Brazilië, ligt 2977 kilometer van Afrika. Ondanks de grootte van het land zijn er slechts twee hoofdlandschapstypen. In het noorden is dat de laagvlakte van het Amazonegebied en in het zuiden de hoogvlakte. De laagvlakte is voornamelijk oerwoud, de hoogvlakte savanne en bos.

Het Amazonegebied bezit het rijkste tropische regenwoud ter wereld en is ongeveer 4 miljoen km2 in oppervlakte. Het gebied beslaat de helft van Brazilië. De rivier de Amazone is in Brazilië 3150 kilometer lang en alleen de Nijl in Afrika is langer.

Grote zijrivieren zijn de Rio Negro, de Xingu, de Madeira, de Tocantins en de Tapajós. De Amazone wordt verder gevoed door ongeveer 1000 zijrivieren die ontspringen in de bergen van Colombia, Ecuador en vooral Peru en Bolivia. Op z'n breedst is de Amazone 12 kilometer en bij de monding 300 kilometer breed. Opmerkelijk is dat er geen enkele brug over de Amazone ligt.

Het oosten van Brazilië is hoger dan het westen. De bergen bestaan uit zandsteen en hebben steile wanden waartussen rivieren stromen. Het gebied kent veel watervallen. De hoogste bergen zijn de Itatiaya (2821 meter) en de Pico de Bandeira (2890 meter). Merkwaardig genoeg is de hoogste bergtop in het lagere gedeelte van het land bij Venezuela te vinden, de Pico de Neblina (3014 meter). Het zuiden en oosten bestaan voornamelijk uit akkerbouw en veeteeltgebied, afgewisseld door savannes, moeras en grasland.

Klimaat
Brazilië heeft voor het grootste deel een tropisch regenklimaat. Rond de Amazone heerst een regenwoudklimaat, ten noorden en ten zuiden heerst een savanneklimaat. In een een savanneklimaat is een droge tijd herkenbaar, terwijl dit bij een regenwoudklimaat niet het geval is. Ook in het gebied waar oerwoud is, heerst een savanneklimaat.

In het zuiden heerst een maritiem klimaat. Soms met een droge winter, maar richting Argentinië en Uruguay is er neerslag in alle jaargetijden.

Amazone
Het noorden van het land kent weinig grote temperatuursverschillen. In het grootste deel van het noorden heerst een tropisch regenwoudklimaat met gemiddelde temperaturen van rond de 26°C. 's Nachts is het zo'n 22 graden, overdag zo'n 32 graden. Het oerwoud kent weinig extremen. Barcelos, pal op de Evenaar heeft ooit eens de 39 graden bereikt en als laagste temperatuur 10,7 graden op de thermometer gezien.

Voor de temperatuur maakt het niet uit of het winter of zomer is, immers deze seizoenen bestaan niet rond de Evenaar. Hier in de Amazone heerst het regime van de ITCZ. Deze zone met bewolking zorgt afhankelijk van de zonnestand voor regenbuien. Het gaat dan voornamelijk of de natte tijd heerst of de zeer natte tijd.

De regen valt vooral in de namiddag als de buien tot ontwikkeling zijn gekomen. En regenen kan het in het regenwoud. Plaatselijk valt er meer dan 400 millimeter in de maand. Afhankelijk van de ligging van de ITCZ schuift het neerslagmaximum door het oerwoud. In de tweede helft van het jaar is deze naar het noorden verdwenen en wordt het van het zuiden uit droger.

Veel regen valt in de monding van de Amazone in Soure. Jaarlijks valt hier 3219 millimeter. Vooral in maart regent het lekker door met gemiddeld 615 millimeter. In oktober is het droger met 17 millimeter. Soure is een van de steden ter wereld waar de meeste regen valt. Het allernatste gebied is echter in het westen te vinden. In Lecticia (Colombia) aan de grens met Brazilië valt jaarlijks 3340 millimeter regen.

Het zal duidelijk zijn dat het oerwoud nogal vochtig is. De gemiddelde vochtigheidsgraad schommelt tussen de 85 en 90 procent. Bewolking zorgt ervoor dat de zon hooguit 1800 tot 2000 uur per jaar schijnt.

De savanne
Ten zuiden van de Amazone ligt het Hoogland van Brazilië. Hier heerst een savanneklimaat. Dit is een soort tropisch regenklimaat met een duidelijke droge tijd rond juli. Zo valt in Vera in het midden van Brazilië in juli slechts 2 millimeter en in maart maar liefst 485 millimeter.

In de droge tijd is de ITCZ ver naar het noorden geschoven en steekt de zuidoostpassaat op. Het is dan iets zonniger en warmer, maar veel temperatuurverschil met de natte tijd is er niet. In het savanneklimaat is de temperatuur het hele jaar door overdag circa 30°C.

In het noordoosten zelfs gemiddeld 33 graden. In de staten Mato Grosso en Mato Grosso do Sul kan het overdag tegen de 40°C worden.

Tijdens de droge tijd regent de zuidoostelijke passaat boven de bergen aan de oostkust volledig uit. De meeste regen aan de kust valt tussen maart en augustus, waarbij het gaat om zo'n 1800 tot 2000 millimeter regenval.

De vochtige lucht wordt aangevoerd over een warme zee met een temperatuur van rond de 28 graden. Lokaal langs de kust is sprake van een tropisch regenwoudklimaat, omdat er geen sprake is van een droge tijd. Achter de bergen schijnt de zon met jaarlijks 2800 uur zon volop. Plaatselijk schijnt de zon zelfs meer dan 3300 uur.

Maritiem klimaat
Ten zuiden van Rio de Janeiro heerst een maritiem klimaat. De seizoenen zoals winter en zomer worden zichtbaar, maar grote temperatuuruitersten worden door de aanwezigheid van de Atlantische Oceaan getemperd. Zo is het zomers zo'n 31 graden en 's winters zo'n 18 graden. De gemiddelde jaartemperatuur is 18 tot 20 graden en alleen Bom Jesus heeft een gemiddelde temperatuur van 14,6 graden.

Neerslag valt in het zuiden gedurende het hele jaar. Gemiddeld valt er tussen de 1400 en 1900 millimeter. Soms kan het vrij snel afkoelen (friagem), waarbij de temperatuur van 30 graden zakt tot temperaturen van net boven het vriespunt. Sneeuwval is daarbij mogelijk. Dit gebeurt als er zuidpoollucht naar het noorden stroomt.

Het friagemverschijnsel gaat gepaard met veel neerslag, omdat de vochtige warme tropische of equatoriale lucht door de noordwaarts stromende koude polaire lucht wordt opgetild. De friagemregens duren veelal drie tot vijf dagen en het regent dan aan een stuk door. Ten noorden van de 20ste breedtegraad worden deze koude-invallen twee- tot driemaal per jaar waargenomen.

Uit Weereldnieuws van 16 juli 2000
Voor het eerst in 16 jaar is er in delen van zuidelijk Brazilie sprake van serieuze sneeuwval. In de nacht van dinsdag op woensdag ging het sneeuwen. In de zuidelijke provincies Rio Grande do Sul en Santa Catarina sloten scholen hun deur, nadat wegen onbegaanbaar werden. Kinderen bouwden voor het eerst in hun leven een sneeuwpop.

Enkele dagen terug was het in Sao Paulo en Rio de Janeiro nog 35 graden. Nadat het koufront ook deze wereldsteden had bereikt, viel de temperatuur terug naar 2 graden Celsius.

Weerlinks:
Het klimaat van Argentinië
Het klimaat van Suriname