Donder

De donder is één van de meest angstaanjagende weersverschijnselen. Het kan mens en dier laten schrikken. Oorverdovend kan het alles doen trillen. De donder is een bijproduct van de bliksem. De bliksem is een  elektrische vonk die de lucht ineens verhit. Daarbij zet deze explosief uit. Dit geeft een zodanig harde knal dat hemel en aarde lijken te vergaan. Maar de donder geeft informatie over de ontlading zelf. De belangrijkste is dat we met behulp van het tijdsverschil bliksem-donder kunnen schatten hoe ver de bliksem verwijderd is. Men kan voor iedere kilometer afstand, met 3 seconden tijdsverschil rekenen.

Toonhoogte en afstand
Wanneer de bliksem in de buurt inslaat, geeft dit een krakerig scheurend geluid. Op enkele honderden meters van de ontlading komen de lage tonen in het geluid. Des te verder de afstand, des te lager de tonen. De hoge tonen doven veel sneller uit dan de lage tonen. Verre onweersbuien bij windstil weer geven heel lage doffe tonen. Uiteindelijk worden de tonen zo laag dat het niet meer hoorbaar is voor mensen. Dieren kunnen soms wel deze lage tonen horen.

Meestal is de donder hoorbaar tot op 15 kilometer afstand. Afhankelijk van de omstandigheden kan men iets verder nog de donder waarnemen. Wanneer onweer 20 kilometer ver is en het geluid na 1 minuut komt aanzetten, kan men al spreken van een bijzondere waarneming.

- Horizontale ontladingen geven lange rollende donders.
- Verticale ontladingen geven onweersklappen, voorafgegaan door wat licht gerommel.
- Het oplichten van een wolk geeft nauwelijks donder. Dit in verband met het ontbreken van
  een bliksemkanaal.
- Het rollen van de donder wordt veroorzaakt door echo’s aan het aardoppervlak of tegen
  objecten. Bij vuurwerk horen we dit ook.
- Het rollen van de donder komt alleen op het aardoppervlak voor.
- Het is niet goed mogelijk tegen de wind in donder te horen.
- Regen dempt het geluid van de donder.
- Aan de knallen van de donder kan men horen of het een meervoudige ontlading was.
  Vier knallen, betekent dat het bliksemkanaal vier keer oplichtte.
- Een voorontlading (zwakke mini-ontlading op het aardoppervlak) geeft het geluid “pang”.
- De donder buigt door de temperatuurgradiënt met hoogte af. Hierdoor hoor je de donder
  slecht vanuit wolkentoppen wanneer het onweer ver weg is.

Bijzonderheden
Het geluid van de donder en de daarbij horende drukgolf kan een regenboog laten trillen.

In sommige gevallen wordt er melding gemaakt van een pistoolschotontlading. Dit is een knal als uit een pistool, gevolgd door een donder. Mogelijk is hier eerst een voorontlading waargenomen. Ook berichten over "fluitende donders" lijken hiermee te maken te hebben.

Relevante links:
Merkwaardige onweersmeldingen
Sprites
Bliksem
Het voorkomen van onweer