Klimaat informatie over Indonesië

Inleiding
Indonesië ligt midden op de Evenaar en bevindt zich op zowel het noordelijke als zuidelijke halfrond. Hierdoor bepalen de Intertropische convergentiezone en de passaatwinden het weer van maand tot maand. Indonesië heeft met haar tropisch klimaat veel regen, regelmatig onweer en dagelijks tropische temperaturen. In de bergen in Irian Jaya op de Evenaar ligt eeuwige sneeuw.

Geografie

Indonesië bestaat voor 64 procent uit zee. Hierin liggen 13677 eilanden en een stuk of vijf zeeën. Bijna 1000 eilanden zijn bewoond en ongeveer 6000 eilanden dragen een naam. De grootste eilanden zijn Kalimantan (Borneo), Sumatra, Irian Jaya, Sulawesi en Java. Deze vijf eilanden zijn goed voor 90 procent van het land. De totale lengte van de kustlijn bedraagt 108.000 kilometer, tweeënhalf keer de omtrek van de aarde. Indonesië strekt zich van oost naar west uit over een afstand van 5000 kilometer. Van noord naar zuid bedraagt de afstand 1750 kilometer.

De eilanden van West-Indonesië zijn bedekt met dichte tropische regenwouden, de Oost-Indonesische eilanden zijn droger en kennen savannelandschappen. Op veel eilanden is overvloedig hout gekapt. Op Java is in het laagland al het bos verdwenen. Op het eiland Nieuw-Guinea komt nog wel een groot regenwoud voor. Het is het grootste van Zuidoost-Azië.

De hoogste bergketen van Indonesië, bedekt met eeuwige sneeuw, ligt in Irian Jaya. Hier bereikt de Puncak Jaya een hoogte van 5030 meter. In dit Maokegebergte zijn nog twee bergen van 4750 en 4760 meter hoogte te vinden. De zuidwestkust van Sumatra kent een bergrug met toppen tussen de 3000 en 3800 meter. Ook op Java (3636 meter), Sulawesi (3440 meter) en Lombok (3726 meter) zijn hoge bergtoppen te vinden. Elders zijn de bergen lager tot 2500 meter hoogte. Borneo, Irian Jaya en Sumatra kennen relatief veel laagland. Het Tobameer in Sumatra is het grootste meer van Zuidoost-Azië. Het meer is 450 meter diep en een van de hoogstgelegen (900 meter) meren ter wereld.

Indonesië ligt in de ring van vuur. In het land zijn meer dan 100 actieve vulkanen. De bekendste zijn de Krakatau, Rakata, de Agung, de Merapi, Kelud, Semeru, Pangranro, Gede, de Rinjani, de Galunggung en de actiefste van allemaal: de Tambora. Naast vulkaanuitbarstingen komen er jaarlijks 1000 aardbevingen voor. De zwaarste recente aardbeving van Indonesië vond plaats op 26 december 2004 voor de kust van Sumatra en had een kracht van 9,0 op de schaal van Richter. Op drie aardbevingen na, was dit een van de sterkste van de afgelopen eeuwen.

Klimaat
Indonesië ligt op de evenaar en kent een tropisch regenwoudklimaat. Dat betekent warmte en veel regen. In het oosten is sprake van een droge tijd, in het westen regent het alle maanden flink. In de bergen van Sumatra en Irian Jaya heerst een hooggebergteklimaat.

Temperatuur
In heel Indonesië is het gemiddeld 26 tot 27 graden. Er is maar één kouder plekje en dat is in Lokseumawe, het noordelijkste puntje van Sumatra, waar het gemiddeld 21 graden is. Het hele jaar door is het in Indonesië overdag zo'n 30 tot 32 graden. In sommige plaatsen dichtbij zee of die hoger gelegen zijn, is het koeler. In december is het in het zuiden van Indonesië iets warmer. In augustus is dat in het noorden het geval.

Extremen komen niet echt voor in Indonesië en plaatselijk wordt het wel eens een graad of 38, maar daar blijft het dan ook wel bij. In de nacht is het in het uitgestrekte land het hele jaar door zo'n 22 tot 24 graden. In uitzonderlijke situaties daalt de temperatuur tot een graad of 15. Alleen in het koelere Lokseumawe is in de afgelopen tien jaar de temperatuur een paar keer gedaald tot onder de 10 graden.

In de bergen is het uiteraard kouder en neemt de temperatuur af met de hoogte. In Nieuw-Guinea daalt op de toppen boven 4500 meter de temperatuur tot onder nul en ligt eeuwige sneeuw. De temperatuur van het zeewater schommelt in heel Indonesië tussen de 26 en 29,5 graden. Op sommige plaatsen schommelt deze minder en is deze constant 28 graden.

Neerslag
Vrijwel geheel Indonesië wordt gedomineerd door de moesson. Tussen november en maart heerst de noordoostmoesson en tussen mei en september is dat de zuidoostmoesson. Dat betekent voor een groot deel van het land het hele jaar door regen. Dit zijn doorgaans korte, hevige stortbuien, waarna de zon weer volop schijnt.

Alleen het zuiden (Sulawesi, Flores, Bali, Oost Java, Timor en Sumba) dat in augustus en september te maken heeft met een droge passaatwind uit Australië kent een droge tijd. Wanneer in november de noordoostmoesson opsteekt, is deze het eerst merkbaar in Sumatra en breidt zich snel uit naar het oosten en het zuiden. In april gaat de noordoostmoesson liggen en steekt de zuidoostmoesson op.

De neerslaghoeveelheden in Indonesië zijn enorm. Vooral de hellingen aan de windzijde vangen veel neerslag op. Op veel plaatsen valt 1500 tot 2500 millimeter per jaar. Het westen, het noorden en de bergen in Irian Jaya zijn het natst. In de bergen op Sumatra valt in Sibolga 4148 millimeter per jaar. De bergen in Irian Jaya krijgen ook veel neerslag te verwerken. Plaatselijk valt jaarlijks 6350 millimeter per jaar.

Onweer

In Indonesië onweert het veelvuldig. In het westen onweert het vaker dan in het zuidoosten. Sumatra, het westen van Java en het westen van Kalimantan (Borneo) zijn het onweersrijkst. Het minste onweer komt voor in de Molukken.

Pontianak (Borneo) telt 139 onweersdagen per jaar. Lhokseumawe (Sumatra) telt er 101. Ook Surabaya (Java) doet goed mee met 110 onweersdagen per jaar. Bogor op Java heeft met jaarlijks 322 onweersdagen bijna elke dag onweer en is een van de onweerrijkste locatie op aarde. De buien vallen vooral in de namiddag.

Niet in heel Indonesië onweert het zo uitbundig. In Kupang (Timor) onweert het op 53 dagen en wordt in de droge tijd zo'n vijf maanden lang geen onweer waargenomen. In Ambon onweert het op 17 dagen per jaar, bijna de helft minder dan in De Bilt. Het noorden van Celebes heeft zo'n 41 dagen onweer en Biak in het noorden van Nieuw-Guinea heeft 48 dagen.

Zonneschijn
De zon schijnt volop in Indonesië. Maar het aantal zonuren kan regionaal nogal verschillen. Kupang in het zuiden heeft 3079 uur zon, die vooral in de droge tijd worden geregistreerd. Jakarta dat een stuk natter is, heeft met 2975 uur zon ook een zonnig klimaat.

Het noorden is het minst zonnig. Biak ten noorden van Nieuw-Guinea heeft slechts 1261 uren zon en dat is minder dan bijvoorbeeld sommige plaatsen in Ierland. Het noorden van Celebes en Sumatra zijn ook vaak bewolkt en hier schijnt de zon zo'n 1800 uur.

Weerlinks:
Het klimaat van Australië
Het klimaat van de Filipijnen
Het klimaat van Vietnam
Het klimaat van Thailand

Foto's: Vivian Kadi