Klimaat informatie over Europees Rusland
Inleiding
Europees Rusland heeft een landklimaat met een warme zomer in het Zuiden en een koele zomer in het Noorden. Dankzij de warme golfstroom valt het met de ergste kou in het noordelijke deel mee. Het klimaat van Europees Rusland is in vergelijking met de rest van het land relatief mild. In het Zuiden gaat het landklimaat langzaam over in een steppe- en woestijnklimaat. In het mediterrane klimaat langs de Zwarte Zee wordt rijst verbouwd.
Geografie
Europees Rusland ligt ten westen van het Oeralgebergte. Van Noord naar Zuid strekt het zich uit over een afstand van ruim 4000 kilometer. In het noorden in de Barentszzee ligt Nova Zembla op 76 graden Noorderbreedte en in het Zuiden het Kaukasusgebergte op 42 graden Noorderbreedte. 
Europees Rusland is één grote laagvlakte met hier en daar heuvels tot 200 meter hoogte, soms 400 meter. De laagvlakte wordt doorsneden door rivieren, die hun dalen hebben uitgesleten. Hoger is het in Kola, ten zuiden van Moermansk waar een bergtop van 1191 meter ligt. Op Nova Zembla bereiken de bergen een hoogte van 1070 meter. Hier zijn ook gletsjers.
Echt hoog is het in de Kaukasus waar de Sint Elbrus (een uitgedoofde vulkaan) met 5642 meter de hoogste berg van Europa is. In dit gebied zijn meerdere bergtoppen te vinden die hoger zijn dan 4000 meter. Het laagste punt is -28 meter en bevindt zich rond de Kaspische Zee.
Europees Rusland heeft verschillende landschappen. In het Noorden langs de Barentszzee en op Nova Zembla is sprake van een toendralandschap. Zo ook in de omgeving van Moermansk. In de buurt van Archangelsk is veel naaldwoud te vinden, maar al snel naar het zuiden ontstaat gecultiveerd land met akkerbouw en veeteelt. Het grootste deel van Europees Rusland is gecultiveerd. In het laagland van de Kaspische Zee bevinden zich grassteppes. Ten zuiden van Rostov wordt zelfs rijst verbouwd. In het midden van het land bevindt zich het dichtstbevolkste gedeelte van Rusland. Hier liggen de miljoenensteden Moskou, Nizjni Nowgorod, Kazan, Volgograd, Oefa, Samara, Perm en Sint Petersburg.
Regenwater uit het heuvelachtige landschap wordt verzameld in grotere meren en stroomt traag via brede rivieren en stuwmeren naar zee. Europees Rusland heeft veel brede rivieren en meren, waarbij het opvallend is dat de meeste rivieren niet ontstaan in gebergtes. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor de Wolga die met een lengte van 3688 kilometer de langste rivier van Europa is. Andere grote rivieren in Europees Rusland zijn de Dnjept, de Kama, de Petsjora en de Noordelijke Dwina. Vooral de noordelijke rivieren zijn langere tijd per jaar bevroren.
Alleen in een smalle strook langs de Barentszzee, op Nova Zembla en in de Petsjoradelta is sprake van een permafrost.
Klimaat
Europees Rusland heeft een landklimaat met een droge winter. Tot ver naar het noorden is dit klimaat aanwezig. Dankzij de warme golfstroom die langs Moermansk stroomt wordt het niet zo extreem koud als in Siberië. Vlak langs de kust met de Barentszzee en op Nova Zemblad is sprake van een toendraklimaat. Op de bergtoppen van Moermansk is sprake van een poolklimaat.
In het zuiden van Europees Rusland is ook grotendeels sprake van een landklimaat, maar is de zomer warmer. Langs de Wolga ten zuiden van Samara gaat het landklimaat over in een steppeklimaat en in de buurt van de Kaspische Zee zelfs in een woestijnklimaat. Bij de Zwarte Zee is juist sprake van een vochtig mediterraan klimaat. In de Kaukasus heerst een bergklimaat.
Temperatuur
De gemiddelde jaartemperatuur in Moskou is 5 graden. Ten noorden van Moskou neemt deze af tot rond het vriespunt bij de Barentszzee. In het Grootlandse Toendragebied is het zelfs gemiddeld -5 graden. Hier is het effect van de warme golfstroom helemaal verdwenen. Op Nova Zembla is het gemiddeld -10 graden en in het uiterste noorden van Nova Zembla zelfs nog kouder.
In het Zuiden is het gemiddeld 7 graden, oplopend tot 11,5 graden in Krasnodar en 10,5 graden in Grozny.
Zomer
In juli stijgt overdag de temperatuur naar zo'n 24 graden in Moskou. De nachten zijn aangenaam met een minimumtemperatuur van 12 graden. In grote delen van Europees Rusland ligt de gemiddelde dagtemperatuur in juli op dit niveau. Langs de Barentszzee is het overdag in de zomer zo'n 20 graden en op Nova Zembla zo'n 10 graden. De bodem ontdooit en boven de permafrost ontstaan moerrassen. Verder zijn er overstromingen omdat rivieren die naar de Barentszzee stromen worden geblokkeerd door teveel ijs.
In het Zuiden stijgt de temperatuur zomers overdag tot rond de 30 graden. De temperatuur is vergelijkbaar met Spanje en Zuid-Frankrijk. Vooral in de lagere delen is het warm. Grozny met gemiddeld 30 graden en Volgograd met 30,8 graden zijn het warmst. In Volgograd is het met 's nachts 17,5 graad ook behoorlijk warm.
Extreem hoge temperaturen tot boven de 40 graden zijn in het Zuiden ook mogelijk. Vooral in de lagere delta's komen deze temperaturen voor. Zelfs in september is 40 graden mogelijk. Temperaturen tot boven de 30 graden zijn ook langs de Barentszzee mogelijk, zoals in Moermansk.
Winter
Januari is de koudste maand, maar op een aantal plaatsen is dat juist februari. In Moskou vriest het 's nachts in februari gemiddeld -15,7 graden. Vanaf november tot en met maart kan de temperatuur onder de -30 komen, maar dat is niet elk jaar het geval. De laagste temperatuur van de laatste jaren in Moskou was zo'n -42 graden.
In het Noorden is het iets kouder met nachttemperaturen tot -17 graden. In Moermansk heerst een getemperde temperatuur van -14 graden door de invloed van de warme golfstroom. Het is er zelfs milder dan in het zuidelijke Finland. Petsjora kent minima van -26 graden gemiddeld en is de koudste locatie van westelijk Rusland. Het is er iets warmer dan op Nova Zembla. In het Noorden zijn ook temperaturen tot onder de -50 graden voorgekomen, maar dit is wel een zeldzaamheid.
In het Zuiden vriest het in januari 's nachts tot -5 graden. Doordat Europees Rusland laag is, heeft een koude noordelijke stroming vrij spel en kan ze ver naar het Zuiden komen. Hier zijn in het verleden ook temperaturen tot -35 graden voorgekomen.
Neerslag
In het grootste deel van Europees Rusland valt 500 tot 700 millimeter neerslag per jaar. Deze neerslaghoeveelheden sluiten volledig aan bij de rest van Europa en worden veroorzaakt door een westelijke luchtstroming die vrijwel het gehele jaar door aanwezig is. In Moskou valt 691 millimeter per jaar en de neerslag is over het hele jaar verspreid.
In het noordelijk kustgebied langs de Barentszzee valt 400 tot 450 millimeter neerslag. Dit gebied heeft soms te maken met een noordelijke droge koude stroming. Vooral in de zomer als boven Iran een krachtig lagedrukgebied ligt en de moesson in Azië op volle gang is, draait de wind hier naar noordelijke richtingen.
Ten zuidoosten van Moskou en dan vooral in de Kaspische laagte valt vrij weinig neerslag. Hier in de delta valt minder dan 200 millimeter neerslag per jaar. Het steppeklimaat gaat dan ook langzaam over in een woestijnklimaat. Dit gebied heeft te maken met een droge noordoostelijke stroming.
500 kilometer naar het westen, langs de kust met de Zwarte Zee en ten zuiden van de rivier de Kuban, valt juist veel neerslag. Hier in de westelijke Kaukasus valt meer dan 1000 millimeter per jaar. In de hogere delen van de bergen valt meer dan 2000 millimeter per jaar. De regen is een gevolg van de westelijke stroming, de warmte en het vocht van de Zwarte Zee, in combinatie met de bergen.
In het westen van Rusland onweert het op zo'n 20 dagen per jaar. Naar het oosten neemt dit aantal af. Ook in het Noorden onweert het minder. Op Nova Zembla onweert het helemaal niet. En die ene keer dat er wel een donderslag was te horen, haalde dit het nieuws. Het Zuiden kent soms zware buien met windstoten en hagel. Soms treedt er schade op. Maar deze buien zijn zeldzaam.
Sneeuw
In heel Europees Rusland ligt in de winter sneeuw. Ook bij de Kaukasus. In het Noorden valt de sneeuw vanaf eind oktober en blijft ze liggen tot april. In het Noorden kan het op 200 dagen per jaar sneeuwen. In het Zuiden duurt de winter korter en valt de eerste sneeuw in december en verdwijnt ze in maart.
Zonneschijn
In Moskou schijnt de zon 1721 uur per jaar. Het is een redelijk zonnige streek. In het hele Zuiden is het nog veel zonniger. In Volgograd schijnt de zon zelfs meer dan 2200 uur. Alleen in Grozny is meer bewolking aanwezig.
Ten noorden van Archangelsk schijnt de zon minder dan 1500 uur. Hier is ook sprake van een middernachtzon en ondanks dat langs de Barentszzee de zon maar 1400 uur per jaar schijnt, is dit voor een poolgebied een grote hoeveelheid. Moermansk en Karin Nos zijn met 1293 en 1119 uur zon de somberste locaties.
Wind
In Europees Rusland staat weinig wind. Gemiddeld zo'n 2 a 3 Beaufort. Over het algemeen is de stroming westelijk. In de zomer draait in het oostelijk en noordelijk deel van Europees Rusland de wind naar het noorden. Dit heeft te maken met het ontstaan van een krachtig thermisch lagedrukgebied boven Iran, wat de drijfveer is voor de Aziatische moesson.
Langs de Zwarte Zee staat gemiddeld zo'n 5 Beaufort. Dit hoge gemiddelde hangt samen met het voorkomen van een koude valwind in de winter, de Bora, waarin de temperaturen meest ver beneden 0 °C blijven.
Weerlinks:
Het klimaat van Finland
Het klimaat van Spitsbergen