(De) stilte na de storm

Country-muziek is voortgekomen uit Ierse folk, melancholische volksliedjes waarin de nadruk ligt op dagelijkse beslommeringen. Weerkerende thema's zijn liefdes die onbeantwoord blijven, niet of moeizaam op gang komen, turbulent verlopen en/of stormachtig eindigen. Het voorwerp van de liefde kan een persoon zijn, maar ook de geboortestreek of -plaats. Een en al heimwee, verbroken relaties en gebroken harten. Diezelfde thema's vind je terug in zowel de 'old' als de 'new' country. De new country is overigens een mengvorm van ouderwetse country en moderne pop, een 'crossover' zoals dat heet. New country is mateloos populair in de USA, maar vind je nauwelijks terug in de Europese hitparades. Er is nogal eens sprake van meteorologische metaforen: regen, storm, onweer (donder, bliksem) en kou/kilte.

Ilse (de Lange) en Waylon brachten-als 'The Common Linnets'- hun 'Calm after the storm' ten gehore op het Eurovisiesongfestival op een strategisch moment. Ze traden als een van de laatste deelnemers op, met een verstild country-liedje ('old school'). Dit na de ene na de andere bijdrage vol bombastische licht- en geluidseffecten. Het was een verademing, een stilte na de storm op zich. En dat heeft hun geen windeieren gelegd. Het liedje gaat over een spreekwoordelijke stilte na een turbulente periode in een relatie. Centraal staat de vraag hoe het nu verder moet. De bijbehorende c.d. laat trouwens een evenwichtige afwisseling van 'old' en 'new country' horen. Het album laat daarmee mooi de overeenkomsten en verschillen horen.

Merkwaardig genoeg bestaat de uitdrukking 'stilte na de storm' niet (echt).
Toch volgt er altijd een stilte na de storm, of het nu een echte storm betreft of één in overdrachtelijke zin. De gemoederen zijn bedaard, je kijkt terug op een turbulente periode en maakt even pas op de plaats. Een moment van bezinning, misschien zelfs doffe berusting. Of juist uithuilen en opnieuw beginnen. Het kan ook zijn dat je de boel de boel laat, je boeltje pakt en elders de draad oppikt.

'De stilte vóór de storm', dat is wel een bekende en geregeld gebezigde uitdrukking. Altijd heb ik gedacht dat dit ook echt spreekwoordelijk was. Totdat ik ging googelen en bladeren in een woordenboek. Geen 'hits' of aanduidingen, die spreekwoordelijke stilte is blijkbaar alleen een meteorologische toestand. Hoe dan ook, we kennen allemaal de stilte voor de storm. Niet alleen als weerkundige toestand. Het staat voor de rust die er heerst vlak voor het geweld (ruzie, conflict, oorlog of gewoon een storm) losbarst. Ik associeer het zelf vooral met de drukkende kalmte vlak voor een onweersbui. De natuur houdt de adem in, zoiets. Overigens kun je pas achteraf vaststellen dat er sprake was van een 'stilte voor de storm'.

In het Engels heeft 'storm' overigens een veel ruimere betekenis dan in het Nederlands. Het kan op allerlei heftige weersverschijnselen slaan, al dan niet winderig. Zware onweersbuien worden 'thunderstorms' genoemd, hagelbuien 'hailstorms' en ijzel 'icestorm'. In het laatste geval kan de stilte na de storm heel lang aanhouden, omdat ijzel het openbare leven soms volledig lamlegt. 'Snowstorm' kom je ook nog wel tegen, al is 'blizzard' meer in zwang. In Californië zijn de 'winterstorms' een bekend verschijnsel. Vanaf oktober komt via de straalstroom de depressie-activiteit op gang. Het ene na het andere lagedrukgebied trekt over met regen en wind. Er wordt reikhalzend naar uitgekeken; er komt een einde aan de maandenlange droogte. Tegelijkertijd veroorzaken de depressies soms veel schade. De stilte na de storm is voor de bewoners een soort van adempauze tussen turbulente periodes in.

In de stilte na de storm is er geen ontkomen aan: er moet schoon schip worden gemaakt. De wind is gaan liggen en we nemen de schade op. Omgevallen bomen, afgescheurde takken, afgewaaide dakpannen. Als de schade is te overzien worden al snel opruimings- en herstelwerkzaamheden ter hand genomen. Dan wordt de stilte verscheurd door het gejank van kettingzagen en het gebrul van motoren. Bij grootschaliger stormgeweld is de schade soms niet te overzien. Dan kan de stilte na de storm oorverdovend zijn. Beelden van complete verwoesting stromen via de televisie onze huiskamers binnen. Beelden vol wanhoop, ontreddering en doffe berusting. De stilte na de storm kan voor zich spreken. En de overlevenden moeten hun keus maken: uithuilen en opnieuw beginnen, de boel de boel laten, hun boeltje pakken.

Binnen een relatie kan schoon schip maken inhouden dat er rekeningen worden vereffend. Het Amerikaanse damesduo 'The Wreckers' trekt in hun "Leave The Pieces" (een goed voorbeeld van 'new country') een pittige conclusie. "It's allright, I'll be fine, don't worry 'bout this heart of mine. Just take your love and hit the road. There's nothing you can do or say, you're gonna break my heart anyway. Just leave the pieces when you go." Hier wordt een nederlaag omgebogen in een morele overwinning. Hij moet vertrekken, zij blijft zitten met de brokstukken van haar gebroken hart, maar redt zich wel. Dat is toch wel lekker nagenieten in de stilte na de storm !

Voor 'The Common Linnets' werd het bepaald niet stil na hun 'Calm after the storm'. Er stak een storm van positieve reacties op na het behalen van de zilveren positie op het Eurovisiesongfestival. De wind mee en vol in de zeilen: tijd om het succes te verzilveren, in Europa en misschien zelfs wereldwijd (!?). Helaas ging het rommelen in de gelederen en nu is het weer omgeslagen. Turbulentie zonder adempauzes, 'wind' mee' veranderd in 'wind tegen'. En ik ben, in de stilte na de storm, toch een beetje minder fan van Ilse de Lange.


De column van Dick Bravenboer juni 2014