Sneeuwdekwaarnemingen van Huis Doorn, 1923 - 1941

Doorn ligt op een kleine 15 kilometer ten zuidoosten van De Bilt. Huis Doorn is gelegen aan de zuidwestzijde van de stad. Het landgoed is gedeeltelijk bebost, ten zuidwesten ervan is het  terrein open, noordoostelijk ligt de Utrechtse Heuvelrug.

Keizer Willem II kocht in 1919 het Huis Doorn (bron: Bundesarchiv)

Leeswijzer
De behoefte aan verdieping van de kennis over sneeuwaccumulatie en duurzaamheid van het sneeuwdek, heeft gevoerd tot een aanvullend onderzoek. Het verslag van het onderzoek naar de sneeuwdekwaarnemingen van Doorn en van de reconstructie van het sneeuwdek van Doorn, aangevuld met het genoemde ondersteunende onderzoek (hoofdstukken 3 tot en met 13), wordt in een aantal artikelen in het besloten deel (hoofdstukken 1 tot en met 16) van de website aan de leden van de vereniging gepresenteerd. Aan het einde van ieder artikel staat de link naar het volgende onderdeel van het verslag, zodat makkelijk verder gelezen kan worden.
Na inloggen is het ook mogelijk om via onderstaande inhoudsopgave direct naar het gewenste hoofdstuk te gaan.
Het hoofdstuk 17 is vrij toegankelijk.

1. Sneeuwdekwaarnemingen van Doorn
2. Probleemstelling
3. Sneeuwaccumulatie
4. Sneeuwval bij temperaturen boven nul
5. Sneeuwval bij een bestaand sneeuwdek
6. Sneeuwhoogte-afname: klink en sublimatie
7. Sneeuwsmelt bij dooi zonder regen of ijzel; verkenning
8. Sneeuwsmelt bij dooi zonder regen of ijzel (2)
9. Sneeuwsmelt bij ijzel
10. Sneeuwsmelt bij dooi en regen
11. Sneeuwsmelt in maart
12. Casusstudie februari 1956: een foutendiscussie
13. Conclusies van het begeleidende onderzoek
14. Vergelijking met sneeuwwaarnemingen van Wageningen
15. Uitwerking van de waarnemingen van Huis Doorn
16. Dagelijkse sneeuwhoogte (tabellen), definities en verwijzingen
17. Museum Huis Doorn

Inleiding
Meteorologische metingen op systematische basis van de temperatuur, neerslag, zonneschijn, bewolking enzovoorts worden al veel langer verricht dan metingen van de hoogte van het sneeuwdek. Dat terwijl de aanwezigheid (en hoogte) van een sneeuwdek van grote waarde is, meteorologisch vanwege het weerkaatsingsvermogen (de albedo) en klimatologisch als indicator van klimaatverandering, maar ook niet-wetenschappelijk, daar waar het gaat om de beleving van een winter.

Het sneeuwdek als meteorologische factor is lange tijd ondergewaardeerd geweest.
Het KNMI begon de officiële sneeuwmetingen pas in 1956 en dan nog zijn de beschikbare gegevens niet de daadwerkelijke metingen, want die zijn eerst gecodeerd en daarna overgezet naar een (gemiddelde) waarde in centimeter. Veel van de oorspronkelijke nauwkeurigheid is in dit proces helaas verloren gegaan. Op de klimatologische pagina van het KNMI worden alleen van de jaren na 2003 ongecodeerde sneeuwgegevens gepresenteerd¹.

Niet gecodeerd zijn de sneeuwhoogtes die gepubliceerd zijn in een technisch rapport van het KNMI, geschreven door J.J. Piekema². Drie maal daags, voor het grootste deel, vanaf het najaar van 1950 tot en met 1970 in De Bilt, in Amersfoort vanaf 1971 tot 1984. Per jaar heeft hij ook het aantal dagen met een klimatologisch sneeuwdek en een representatief sneeuwdek bepaald. Ook heeft hij sneeuwonderzoek gedaan naar de periode van voor 1950. Hij gebruikte waarnemingen van het KNMI te De Bilt, waarnemingen van voormalig keizer Wilhelm II van Duitsland te Doorn, de Landbouwhogeschool van Wageningen en materiaal uit het Utrechts Nieuwsblad. In ‘Bar en Boos’ van Buisman zijn summiere aantekeningen van zijn werk over de periode van 1930 tot 1950 opgenomen³. Aangegeven wordt voor representatieve sneeuwdekdagen wanneer deze opgetreden zijn en vanaf de winter van 1939/1940 ook de totale dagsom van het sneeuwdek per seizoen, plus de maximale sneeuwbedekking en de datum.

Foto van 15 maart 1927 (Delpher)

Gedeeltelijk heeft Piekema, zoals hierboven vermeld, gebruik gemaakt van waarnemingen van het sneeuwdek, verricht in Doorn, op het landgoed van Wilhelm II bij Huis Doorn. Wilhelm II was keizer van het Duitse Keizerrijk en vluchtte naar Nederland na het einde van de Eerste Wereldoorlog, nadat hij was afgezet. Hij heeft in Huis Doorn gewoond van 15 mei 1920 tot zijn overlijden op 3 juni 1941⁴. Maandelijks (van 1 juli 1923 tot en met 30 april 1941) stuurde de verantwoordelijke (J.R. ..ilfulune, handtekening niet goed leesbaar) een in de Duitse taal geschreven weerrapport naar het KNMI⁵.  

Afgelopen najaar heb ik inzage gekregen in de schriften van Doorn. Aan de hand van deze waarnemingen heb ik geprobeerd een homogene reeks van klimatologische sneeuwdekdagen samen te stellen, vanaf het najaar 1923 tot en met april 1941. Die reeks kan gebruikt worden om een aaneengesloten (homogene) reeks van sneeuwhoogtes voor het midden van het land samen te stellen, van 1923 tot aan het heden.

Lees verder: Sneeuwdekwaarnemingen van Doorn

Vragen over het onderzoek kan je per e-mail richten aan Paul Verheij.


© Paul Verheij, VWK